starożytne Igrzyska Olimpijskie były wydarzeniem sportowym odbywającym się co cztery lata w świętym miejscu Olimpii, w Zachodnim Peloponezie, na cześć Zeusa, Najwyższego Boga religii greckiej. W igrzyskach, które odbyły się w latach 776-393 p. n. e., udział wzięli uczestnicy i widzowie z całej Grecji, a nawet poza nią.

Igrzyska Olimpijskie były najważniejszym wydarzeniem kulturalnym w starożytnej Grecji i przebiegały przez 293 kolejne Olimpiady. Tak ważne były gry w starożytnym świecie, że były one nawet wykorzystywane jako podstawa do kalendarza.

początki gier

Wydarzenia sportowe były pierwotnie związane z rytuałami pogrzebowymi, szczególnie tymi z bohaterami i poległymi w bitwie, na przykład Gry Dla Patroklosa w Iliadzie Homera. W Olimpii, w szczególności, niektóre relacje mitologiczne przypisują Zeusowi rozpoczęcie Igrzysk, aby uczcić jego zwycięstwo nad Kronosem, podczas gdy inne podają, że bohater Pelops rozpoczął je na cześć Oinomaosa. W każdym razie sport, zdrowe ciało i duch rywalizacji były dużą częścią Greckiej edukacji, więc trudno się dziwić, że zorganizowane zawody sportowe zostaną w pewnym momencie stworzone, tak jak to było we wcześniejszych cywilizacjach minojskich i mykeńskich.

pierwsze igrzyska olimpijskie odbyły się od 776 r.p. n. e. podczas pierwszej pełni księżyca po przesileniu letnim (około połowy lipca) na cześć Zeusa. Zwycięzcą pierwszego i jedynego wyścigu stadionowego został Koroibos z Elis i od tego czasu każdy zwycięzca był rejestrowany i każda Olimpiada nazwana ich imieniem, dając nam w ten sposób pierwszą dokładną chronologię starożytnego świata greckiego. Olimpiada była nie tylko nazwą samego wydarzenia, ale także okresu między igrzyskami. Podczas trzymiesięcznego rozejmu Panhelleńskiego sportowcy i aż 40 000 widzów przyjechali z całej Grecji, aby wziąć udział w igrzyskach w Olimpii. Później, inne Igrzyska byłyby organizowane w innych świętych miejscach, takich jak Delphi, Istmia i Nemea, ale Igrzyska Olimpijskie pozostałyby najbardziej prestiżowe.

Igrzyska rozpoczęły się procesją, która udała się z miasta Elis do Olimpii, prowadzoną przez Hellanodikai (sędziów), a po przybyciu do Olimpii wszyscy sportowcy i urzędnicy złożyli przysięgę przestrzegania ustalonych zasad zawodów i konkurowania z honorem i szacunkiem. Najważniejszą ceremonią religijną wydarzenia było poświęcenie 100 Wołów, znanych jako hekatomba, przed ołtarzem Zeusa, dokonane po zakończeniu wydarzeń sportowych.

widzowie

Widzowie pochodzili nie tylko z greckiego lądu, ale także z wysp Ionia i Magna Graecia. W celu ułatwienia ruchu widzów i sportowców oraz ze względu na religijne znaczenie igrzysk w całej Grecji zwołano Święty rozejm (ekecheiria). Początkowo rozejm trwał jeden miesiąc, ale w późniejszych wiekach został przedłużony do trzech. Nie wolno było prowadzić wojen, nie można było nosić broni na terytorium Elis i nie wolno było dawać żadnych przeszkód widzom, sportowcom lub teoretykom (oficjalne misje reprezentujące poszczególne miasta) podróżującym na igrzyska z dowolnego miejsca, z którego przybyli i z dowolnego terytorium, przez które musieli przejść.

miejsce Olimpii musiało być pozytywnie brzęczące podczas gier z masowymi tłumami podekscytowanych widzów przebywających w kempingach make-shift (dopiero później zapewniono zakwaterowanie dla odwiedzających) i podziwiających masy wspaniałych rzeźb i budynków na miejscu. Sprzedawcy żywności, rzemieślnicy, muzycy, poeci i Filozofowie w pełni wykorzystali tłumy, aby nagłośnić swoje wyroby lub pomysły. Nie wiadomo, jak wielu widzów uczestniczyło w każdym meczu, ale wiemy, że około 45 000 widzów, w tym mężczyzn, niewolników i obcokrajowców, siedziało i oglądało z nasypów stadionu, na którym odbywały się główne wydarzenia. Widzowie aktywnie uczestniczyli w imprezach poprzez ich hałaśliwe wsparcie sportowców, a po każdej imprezie obsypywali zwycięzców kwiatami i liśćmi laurowymi.

kobietom nie wolno było brać udziału w wydarzeniach ani ich oglądać, chociaż w tłumie wpuszczano młode dziewczyny. Był jeden wyjątek od tej reguły, kapłanka Demeter Chamyne. Słynnym złamaniem zasady tylko mężczyzn był przypadek Kallipateiry. Trenowała swojego syna Peisirodosa, a kiedy wygrał swój wyścig, jego matka, świętując trochę zbyt żywiołowo w tłumie, poluzowała ubrania i ujawniła swój Seks. Uniknęła przepisanej kary śmierci, ponieważ pochodziła z rodziny wielkich zwycięzców Olimpijskich, ale od tego czasu wszyscy trenerzy musieli być Nadzy-jak sportowcy-aby uniknąć takiego zdarzenia w przyszłości.

sportowcy

sportowcy trenowani pod czujnym okiem profesjonalnego trenera (gymnastes) lub trenera fizycznego (paidotribes), którzy wiedzieli, jak najlepiej rozwijać poszczególne mięśnie, najlepszą dietę i odpowiednią ilość ćwiczeń do wykonania. Trenerzy byli często podziękowani przez swoich bardziej utytułowanych sportowców poświęceniem ich pomnika na miejscu. Sportowcy mieli również aleipte, który pocierał je olejem i masował zarówno przed treningiem, jak i po nim.

sportowcy rywalizowali nago, prawdopodobnie o pełną swobodę ruchów. Wydarzenia były otwarte dla wszystkich wolnych greckich mężczyzn, a lista zwycięzców pokazuje, jak panhelleńskie były igrzyska ze sportowcami pochodzącymi ze wszystkich części Grecji, a w czasach rzymskich reguła no-foreigner dla sportowców była złagodzona. Zwycięzcami zostali ci, którzy pokonali wszystkich pozostałych zawodników. Praktycznie nie ma rekordów czasu i odległości osiąganych przez zwycięskich sportowców, ponieważ nie były one po prostu uważane za ważne, chodziło o to, aby być pierwszym wśród najlepszych, a nie bić rekordy.

Stadion Footrace

przez pierwszych 12 Olimpiad Stadion foot-race był jedyną imprezą i pozostał najbardziej prestiżowym wydarzeniem w historii Igrzysk. Wyścig przebiegał przez jedną długość (stadion) toru stadionowego, 600 m lub 192 m. rozegrano wstępne biegi, w których zwycięzcy biegu awansowali do finału. Sportowcy byli pogrupowani według partii, a w interesie sprawiedliwości był również sposób dopasowania par w innych imprezach. Ostateczny zwycięzca stadionu nadałby nawet swoje imię tym konkretnym meczom i tak zostanie zapamiętany na zawsze.

Inne Wydarzenia sportowe

z czasem do gier dodano inne wydarzenia, aby zapewnić całkowity program do 18 wydarzeń rozłożonych na pięć dni:

• diaulos – stadion o dwóch długościach, dodany w 724 p. n. e.
• dolichos – dłuższe stopy-wyścigi o długości od 7 do 20 stadionów, dodane w 720 p. n. e.
• zapasy – dodane w 708 p. n. e. Zawodnicy musieli trzy razy rzucić przeciwnika na ziemię, aby odnieść zwycięstwo.
• Pięciobój – dodany także w 708 p. n. e. Wszystko to w ciągu jednego dnia, kolejność zdarzeń była: skoki (w miękkiej glebie za pomocą hantli lub halteres i przy akompaniamencie muzyki), dyskusja (w kamieniu, żelazie lub brązie), stadion, Oszczep (w drewnie i rzucony za pomocą skórzanych stringów) i zapasy. Nie jest jasne, w jaki sposób zawodnik zwyciężył w całym turnieju, trzy zwycięstwa w zawodach mogły zagwarantować ogólne zwycięstwo.
• Boks – dodany w 688 p. n. e. Sportowcy nosili pasy ze skóry (himantes) wokół rąk, początkowo jako ochronę, ale ewoluowali w niszczycielską broń z dodatkiem metalowych kawałków. Zasady ograniczały się do braku niskich ciosów i trzymania. Poważne obrażenia były częste, a zgony nieznane.
• tethrippon – czterokonny wyścig rydwanów dodany w 680 p. n. e., przebiegający przez dziesięć lub dwanaście obwodów hipodromu. W 384 p. n. e.dodano wersję wykorzystującą źrebięta na 8 obwodach.
• keles-wyścig konny dodany w 648 p. n. e.i przebiegający przez 600 km. Wersja dla źrebiąt została dodana w 256 roku p. n. e.
• pankration-mieszanka boksu i wrestlingu również dodana w 648 p. n. e. Pankration było brutalnym wydarzeniem, a jedynymi ruchami, które nie były dozwolone, były gryzienie i żłobienie, chociaż zawodnicy nie nosili uszkodzonych skórzanych stringów bokserów.
• hoplitodromos-wyścig w zbroi hoplitowej (hełm, tarcza i włócznia) o długości od 2 do 4 stadionów został dodany w 520 p. n. e.i był zazwyczaj ostatnim wydarzeniem Igrzysk.
• apene-wyścig z rydwanami ciągniętymi przez dwa muły, dodany w 500 p. n. e. (zm. 444 p. n. e.).
• kalpe – rasa koni kłusowniczych dla klaczy, dodana w 496 p. n. e. (wycofana z 444 p. n. e.).
• synoris-dwukonny wyścig rydwanów przebiegający przez osiem obwodów hipodromu, dodany w 408 p. n. e. W 268 p. n. e.dodano wersję wykorzystującą źrebięta w trzech obwodach.
• konkursy dla trębaczy i heraldyków-dodane w 396 p. n. e. Odbyło się to pierwszego dnia, a zwycięzcy – ci, których dźwięk był najdalszy – mieli również zaszczyt ogłosić zwycięzców w ostatnim dniu podczas oficjalnej imprezy rozdania nagród.

Grecki rydwan Mark Cartwright (CC BY-NC-SA)

sportowcy musieli przybyć do Olimpii na miesiąc przed igrzyskami na trening, a ponadto musieli zadeklarować, że trenowali przez co najmniej dziesięć miesięcy. Nie-Grecy, niewolnicy, mordercy, skazani za zbezczeszczenie świątyń i wszyscy ci, którzy nie przestrzegali rozejmu, zostali wykluczeni z udziału. W rzeczywistości miasta można było zaliczyć do tej drugiej kategorii, na przykład Sparta w 420 r.p. n. e.

wydarzenia były nadzorowane przez wyszkolonych sędziów z Elis, Hellanodikai (lub agonothetai), którzy mieli również różnych asystentów, takich jak alytai (policjanci). Na pierwszych 49 Igrzyskach Olimpijskich był tylko jeden sędzia, ale dołączyli do niego inni, aby osiągnąć szczyt dwunastu, rozdzielonych między różne wydarzenia. Początkowo urząd był dziedziczny i dożywotni, ale później sędziowie wybierani byli losowo z Elis. Hellanodikai mieli prawo dyskwalifikować i karać zawodników za jakiekolwiek naruszenie Regulaminu, a nosząc fioletowe Płaszcze, otrzymali specjalne honorowe miejsca na stadionie. Decyzje Hellanodikai nigdy nie mogły zostać odwołane, ale sędziowie sami podlegali orzeczeniu Rady Starszych i gdyby sportowiec skutecznie się odwołał, dany sędzia mógłby zostać ukarany grzywną.

zasady były bardzo rzadko łamane, a gdy były, nakładano kary od wykluczenia i grzywny po chłostę. Grzywny były wypłacane zarówno Sanktuarium, jak i pokrzywdzonemu sportowcowi. Jeśli sprawca nie zapłacił grzywny, miasto, które reprezentował, musiało zostać wykluczone z kolejnych rozgrywek. Dochody z grzywien były częściowo wykorzystywane do wznoszenia posągów Zeusa znanego jako zanes, a wiele podstaw tych posągów można oglądać do dziś.

nagrody Olimpijskie

Hellanodikai rozdawał również zwycięską koronę (kotinos) dzikich liści oliwnych i gałązkę oliwną wyciętą ze świętego drzewa (Kallistephanos) każdemu zwycięzcy wydarzenia. Oliwa była znacząca, ponieważ wierzono, że drzewa Olimpii zostały pierwotnie zasadzone przez Herkulesa. Inną nagrodą mogła być czerwona wełniana wstążka, którą noszono na ramieniu lub wokół głowy, szczególnie dla zawodników rydwanów, ponieważ to właściciel konia faktycznie otrzymał oliwną koronę.

zwycięzcy zostali powitani z powrotem do swoich rodzinnych miast jako bohaterowie po igrzyskach. Zazwyczaj wchodząc do miasta w procesji, gdzie jechali czterokonnym rydwanem, zwycięzcy organizowali ogromne bankiety na ich cześć i mogli otrzymywać dodatkowe korzyści, takie jak zwolnienie z podatków i zaproszenia do przyłączenia się do elit politycznych. Miasta zyskały również prestiż dzięki zwycięstwom na Igrzyskach i z tego powodu czasami oferowały zachęty finansowe dla sportowców, takie jak nagroda solona za 500 drachm (znaczna suma, biorąc pod uwagę, że jedna owca kosztowała wtedy jedną drachmę).

jednak prawdziwą nagrodą dla sportowców była chwała, sława i, w bardzo realnym sensie, historyczna nieśmiertelność. Zostało to osiągnięte dzięki renomie, gdy jeszcze żył, ale zostało utrwalone po śmierci poprzez listy Wiktora, osobiste posągi i ody zwycięstwa napisane na cześć Wiktora.

słynni Olimpijczycy

było wielu wspaniałych sportowców, którzy zdobyli sławę i chwałę w wielu grach. Kroton z południowych Włoch wygrał trzy kolejne wyścigi stadionowe w latach 488-480 p. n. e. Phanas z Pellene zdołał wygrać trzy imprezy na igrzyskach olimpijskich 521 pne-stadion, diaulos i wyścig w zbroi. Leonidas z Rodos poszedł jeszcze lepiej i udało się wygrać wszystkie trzy imprezy w czterech kolejnych olimpiadach między 164 a 152 p. n. e. Wyczyn prawie dorównał Hermogenesowi z Ksantosu, znanemu jako „koń”, który wygrał osiem imprez biegowych na trzech olimpiadach między 81 A 89 rokiem n. e. Milon z krotonu wygrał zawody zapaśnicze pięć razy w latach 532-516 p. n. e., a biegacz Astylos z krotonu zdobył sześć Koron na trzech olimpiadach 488, 484 i 480 p. n. e. Ostatecznie Heroodoros z Megary wygrał niesamowite dziesięć kolejnych konkursów na trąbkę w latach 328-292 p. n. e.

Igrzyska i ich prestiż przyciągnęły również znanych zawodników spoza świata sportu. Wielki ateński generał i mąż stanu Alcibiades wygrał trzy wyścigi rydwanów w 416 roku p. n. e. Filip II macedoński wygrał wyścig konny w 356 r. p. n. e.i powtórzył zwycięską passę w wyścigach rydwanów w 352 i 348 r. p. n. e. Również cesarz rzymski Neron słynnie wygrał każde wydarzenie, w którym uczestniczył w 65 r.n. e. Ci potężni przywódcy polityczni starali się nawet wydoić prestiż swoich sukcesów w Olimpii, wybijając monety upamiętniające ich zwycięstwa.

pierwszą kobietą, która zdobyła koronę zwycięstwa była Kyniska w 392 p. n. e. Chociaż kobietom nie wolno było startować w zawodach, mogły posiadać konie i to właścicielka wygrała nagrodę olive crown prize. Wiele innych kobiet naśladowało Kyniska i spartańskie kobiety, w szczególności cieszyły się wysoką renomą w zawodach jeździeckich w Olimpii.

koniec rozgrywek

rozgrywki kontynuowano w okresie hellenistycznym, dodając do obiektu więcej budynków, zwiększając wygodę widzów oraz zwiększając profesjonalizm i specjalizację sportowców. W czasach rzymskich, pomimo pewnych zmian w tradycji, takich jak przeniesienie się Sulli z 80 p. n. e.do Rzymu, gry te nadal cieszyły się popularnością, a ich prestiż wzrastał pod rządami hellenofilskich cesarzy, takich jak Hadrian. Jednak to cesarz Teodozjos, który w końcu zarządził, że wszystkie praktyki kultowe, w tym Gry, być zatrzymany i ostatnia Olimpiada odbyła się w 393 CE po biegu 293 Olimpiady w ciągu ponad tysiąclecia.